Từ ngày 1/7/2025, người dân sẽ được phép thực hiện công chứng hợp đồng trực tuyến và tạo lập văn bản công chứng điện tử theo quy định mới của Luật Công chứng 2024. Luật này chính thức thay thế Luật Công chứng 2014 sau 10 năm áp dụng, đánh dấu bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số hoạt động công chứng tại Việt Nam.
Các Điểm Mới Nổi Bật Của Luật Công Chứng 2024
Luật Công chứng 2024, áp dụng chính thức từ 1/7/2025, bổ sung 4 điều khoản mới về công chứng điện tử, quy định rõ ràng về nguyên tắc, điều kiện và quy trình thực hiện công chứng trên môi trường số. Ngoài việc tuân thủ 4 nguyên tắc chung trong hành nghề công chứng, công chứng điện tử còn phải đảm bảo các yếu tố về an ninh, an toàn, bảo vệ thông điệp dữ liệu và bảo mật thông tin theo quy định pháp luật.
Chỉ những công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đáp ứng đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật mới như có chữ ký số, trang thiết bị kỹ thuật hiện đại và tài khoản công chứng điện tử mới được phép cung cấp dịch vụ công chứng điện tử.
2 Hình Thức Công Chứng Điện Tử: Trực Tiếp Và Trực Tuyến
Tùy theo nhu cầu của các bên tham gia giao dịch, công chứng điện tử có thể được thực hiện theo hai hình thức:
Công chứng điện tử trực tiếp: Người yêu cầu công chứng gặp công chứng viên trực tiếp và giao kết hợp đồng trước sự chứng kiến của công chứng viên. Hình thức này áp dụng cho tất cả các giao dịch dân sự.
Công chứng điện tử trực tuyến: Các bên không cần có mặt cùng lúc tại một địa điểm mà giao kết hợp đồng qua phương tiện trực tuyến, dưới sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên. Hình thức này áp dụng cho các giao dịch dân sự, ngoại trừ di chúc và một số hành vi pháp lý đơn phương khác theo hướng dẫn của Nghị định 104/2025.
Dù thực hiện theo hình thức nào, văn bản công chứng điện tử sau đó sẽ được công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng ký bằng chữ ký số, tạo thành văn bản công chứng điện tử có giá trị pháp lý tương đương với văn bản công chứng giấy truyền thống.
Điều 63: Điều kiện cung cấp dịch vụ công chứng điện tử
1.Công chứng viên được cung cấp dịch vụ công chứng điện tử khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
a) Có tài khoản để thực hiện công chứng điện tử;
b) Có chữ ký số và sử dụng dịch vụ cấp dấu thời gian theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử.
2. Tổ chức hành nghề công chứng được cung cấp dịch vụ công chứng điện tử khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
a) Có tài khoản để thực hiện công chứng điện tử;
b) Có chữ ký số và sử dụng dịch vụ cấp dấu thời gian theo quy định của pháp luật về giao dịch điện tử;
c) Có đủ trang thiết bị kỹ thuật để thực hiện công chứng điện tử.
Hiệu Lực Pháp Lý Của Văn Bản Công Chứng Điện Tử
Theo quy định tại Luật Công chứng 2024, văn bản công chứng điện tử có hiệu lực kể từ thời điểm được ký bằng chữ ký số của công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng. Văn bản này có giá trị pháp lý như bản gốc, là cơ sở để các bên thực hiện các thủ tục liên quan và có giá trị chứng cứ trước tòa án.
Căn cứ điều 6: Hiệu lực và giá trị pháp lý của văn bản công chứng
1. Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ thời điểm được công chứng viên ký và tổ chức hành nghề công chứng đóng dấu vào văn bản; trường hợp là văn bản công chứng điện tử thì có hiệu lực theo quy định tại khoản 2 Điều 64 của Luật này.
2. Văn bản công chứng có hiệu lực thi hành đối với các bên liên quan, là cơ sở để các bên tham gia giao dịch đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện các thủ tục liên quan đến giao dịch đã được công chứng.
3. Văn bản công chứng có giá trị chứng cứ; những tình tiết, sự kiện trong văn bản công chứng không phải chứng minh, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên bố là vô hiệu.
Lợi Ích Và Phản Hồi Từ Người Dân
Anh Nguyễn Xuân Dương (32 tuổi, quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ sự phấn khởi khi Luật Công chứng mới cho phép công chứng trực tuyến. Anh cho biết trước đây, các thủ tục công chứng nhà đất, chuyển nhượng tài sản rất phức tạp, mất nhiều thời gian đi lại và xử lý giấy tờ. Việc công chứng điện tử trực tuyến sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và thuận tiện hơn, đặc biệt khi các bên không thể cùng có mặt tại một địa điểm.
Anh Dương hy vọng trong tương lai, nhiều thủ tục quan trọng khác cũng sẽ được số hóa, giúp người dân dễ dàng thực hiện các giao dịch trên môi trường điện tử.
Những Thay Đổi Về Thủ Tục Và Điều Kiện Công Chứng
Kể từ ngày 1/7/2025, người dân khi công chứng hợp đồng sẽ không còn phải nộp Phiếu yêu cầu công chứng như trước đây. Đồng thời, thẩm phán, kiểm sát viên sẽ không được miễn đào tạo nghề công chứng, và công chứng viên không được hành nghề quá 70 tuổi.
Các loại hợp đồng bắt buộc công chứng
- Hợp đồng mua bán nhà ở
- Hợp đồng tặng cho nhà ở, bất động sản
- Hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất
- Hợp đồng mua bán bất động sản đấu giá
- Hợp đồng đổi nhà ở
- Hợp đồng góp vốn bằng nhà ở
- Hợp đồng góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất.
- Hợp đồng thế chấp nhà ở.
- Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất.
- Hợp đồng chuyển nhượng mua bán nhà ở thương mại.
- Hợp đồng chuyển quyền sử dụng đất.
- Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
- Hợp đồng thế chấp tài sản.
- Hợp đồng bảo lãnh.
- Hợp đồng trao đổi tài sản.
- Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ.
- Di chúc được lập bằng tiếng nước ngoài.
- Văn bản thừa kế nhà ở, quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất.
Trường hợp tổ chức tặng cho nhà tình nghĩa, nhà tình thương; mua bán, cho thuê mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước; mua bán, cho thuê mua nhà ở xã hội, nhà ở phục vụ tái định cư; góp vốn bằng nhà ở mà có một bên là tổ chức; cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ, ủy quyền quản lý nhà ở thì không bắt buộc phải công chứng, chứng thực hợp đồng, trừ trường hợp các bên có nhu cầu.
Các Lo ngại Về Bảo Mật Và An Toàn Thông Tin
Bên cạnh sự ủng hộ, một số người dân và chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại về vấn đề bảo mật thông tin cá nhân trong công chứng điện tử. Họ cảnh báo nguy cơ giả mạo danh tính, chiếm đoạt định danh để lừa đảo hoặc gây áp lực trong giao dịch. Do đó, việc đảm bảo an toàn dữ liệu và bảo vệ quyền lợi người dùng được xem là ưu tiên hàng đầu trong triển khai công chứng điện tử.
Bộ Tư Pháp Đăng Danh Mục Các Giao Dịch Buộc Phải Công Chứng
Khác với Luật Công chứng 2014 không quy định cụ thể các loại giao dịch bắt buộc phải công chứng, Luật Công chứng 2024 quy định tiêu chí xác định các giao dịch quan trọng cần công chứng nhằm đảm bảo an toàn pháp lý cao. Bộ Tư pháp sẽ chịu trách nhiệm rà soát, cập nhật và công khai danh mục các giao dịch này trên cổng thông tin điện tử của Bộ, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng tra cứu, đảm bảo minh bạch và thuận tiện trong thực hiện pháp luật.
Theo quy định hiện hành, các hợp đồng liên quan đến chuyển nhượng, tặng cho tài sản, quyền sử dụng đất vẫn là những giao dịch bắt buộc phải công chứng để có giá trị pháp lý.
Tổng Quan Luật Công Chứng 2024
Luật Công chứng 2024 gồm 8 chương, 76 điều, giảm 2 chương và 5 điều so với luật cũ, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Luật này đánh dấu bước phát triển quan trọng trong việc hiện đại hóa hoạt động công chứng, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Tóm lại, từ ngày 1/7/2025, công chứng điện tử và công chứng trực tuyến sẽ được triển khai rộng rãi, mang lại nhiều tiện ích cho người dân và doanh nghiệp, đồng thời đặt ra yêu cầu cao về bảo mật và quản lý dữ liệu. Đây là bước tiến quan trọng trong hiện đại hóa hoạt động công chứng tại Việt Nam.
